कीर्तिपुरस्थित प्यंगथाँमा आज पहिलोपटक श्री रातो मच्छिन्द्रनाथको रथजात्रासँग सम्बन्धित कीर्तिपुरको याकः मिसा(लक्ष्मी कुमारी महर्जन)लाई वार्षिक रु ५,५५५ (पाँच हजार पाँच सय पचपन्न) को नगद प्रदान गरियो। गुठी संस्थान कार्यालयको प्रतिनिधिले यो दक्षिणा दरबन्दी रकम दिएको छ, जसलाई दुई वर्षमा १० प्रतिशतले बढाउने निर्णय पनि गरिएको छ। बुंगद्यः करुणामय (रातो मच्छिन्द्रनाथ) को ऐतिहासिक रथयात्रा श्रावण १७ गते बिहीबारका दिन सम्पन्न हुनेछ, र भोटो जात्रा श्रावण २० गते आइतबारका दिन सम्पन्न हुनेछ।
को हुन याकः मिसा?
याकः मिसा कीर्तिपुरको प्यंगथाँमा बस्ने एक पात्र हुन् जसलाई स्थानीय बासिन्दाले भगवानको रूप धारण गराएको छ। उनको मूर्ति प्रतिस्थापनको काम काठमाडौं महानगरपालिकाको आर्थिक सहयोगमा गरिएको हो। याकः मिसा पाटनको बुंगमतीस्थित रातो मच्छिन्द्रनाथको कथासँग सम्बन्धित पात्र हुन्। उनको प्रेमकथा र मच्छिन्द्रनाथसँगको सम्बन्धले कीर्तिपुरका स्थानीय बासिन्दाहरूमा गहिरो धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्व राख्छ।
याकः मिसा र रातो मच्छिन्द्रनाथको प्रेमकथा
रातो मच्छिन्द्रनाथ र कीर्तिपुरकी एक कुमारी कन्याको प्रेमकथामा आधारित यो किम्बदन्ती अनुसार, मच्छिन्द्रनाथको कीर्तिपुरे कन्यासँगको प्रेम सम्बन्धले यी दुई पात्रलाई धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्व दिएको छ। मच्छिन्द्रनाथ कीर्तिपुरमा प्यंगथाँ पुग्दा कीर्तिपुरे कन्याको प्रेममा परे। यो प्रेमले मच्छिन्द्रनाथ र कीर्तिपुरे कन्याको जीवनलाई गहिरो प्रभाव पारेको छ, जसको सम्झनामा आज पनि प्यंगथाँमा मच्छिन्द्रनाथको फूल र प्रसाद चढाइने चलन चल्दै आएको छ।
यो प्रेमकथा अनुसार, मच्छिन्द्रनाथ कीर्तिपुरे कन्यालाई छोडेर जान लाग्दा उनले उनलाई रोक्न खोजिन् र मच्छिन्द्रनाथले हरेक वर्ष उनको सम्झनामा फूल र प्रसाद पठाउने बाचा गरे। यही बाचा पूरा गर्न प्रत्येक वर्ष मच्छिन्द्रनाथको पुजारी कीर्तिपुर आइपुग्छन् र कीर्तिपुरे कन्यालाई फूल र प्रसाद चढाउँछन्।
अर्को किम्बदन्ती
अर्को किम्बदन्ती अनुसार, मच्छिन्द्रनाथ थति टोलमा रथ रोकिएको बेला कीर्तिपुर पुगेका थिए। कीर्तिपुरे कन्याको प्रेममा परेका मच्छिन्द्रनाथलाई पुजारीले फिर्ता बोलाए। मच्छिन्द्रनाथ कीर्तिपुरे कन्यालाई छोडेर जान तयार भए पनि हरेक वर्ष फूल र प्रसाद पठाउने बाचा गरे।
यस्तै किम्बदन्तीहरूको आधारमा आज पनि कीर्तिपुरका बासिन्दाहरू मच्छिन्द्रनाथको सम्झनामा यी किम्बदन्तीहरूलाई पालन गर्दै आएका छन्।
