काठमाडौँ, १५ असार: गङ्गा बुढाथोकी, भक्तपुरको चागुँनारायण नगरपालिका-९ की, ५० वर्षको उमेरमा पनि एक्लै खेती गर्दै आउनुभएको छ। उहाँका श्रीमान नभएपछि उहाँले खेतीपातीको सबै जिम्मेवारी आफैंले सम्हाल्नुपरेको छ। छोराछोरी विदेशमा रहेको र खेतीका लागि आकासेपानीमा निर्भर हुनुपर्दा उहाँलाई धेरै कठिनाइ भोग्नुपरेको छ।
महिला किसान समूहकी अध्यक्ष सत्यरुपा बुढाथोकी र ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका-१३ की गीता थापाले पनि यान्त्रिकीकरण र सिँचाइको अभावले खेती गर्न कठिनाइ भएको बताए। गीता थापाले सिँचाइ सुविधा नहुँदा कोदालोले खनेर खेती गर्नुपर्ने र खेताला धेरै आवश्यक पर्ने भएकाले खर्च बढ्ने उल्लेख गर्नुभयो।
राष्ट्रिय महिला किसान महासङ्घका अध्यक्ष गङ्गालक्ष्मी अवालेले महिलाको योगदानको न्यायोचित व्यवहार नभएको बताउनुभयो। अनुदानमा महिलाको पहुँच नभएको र महिलालाई कृषिमा प्राथमिकता नदिइएको उहाँको भनाइ छ।
कृषिविद् योगेन्द्रकुमार कार्कीले महिलामैत्री खेती औजारको अभाव र अनुदानमा महिलाको सहज पहुँच नहुनाले महिला किसानलाई ठूलो चुनौती रहेको बताए।
महिला किसान चुनौती र अवसर सम्बन्धी २०७१ को एक अध्ययनले महिलामैत्री नीति नबन्दा महिला किसान अन्यायमा परेको निष्कर्ष निकालेको थियो। महिला किसानको लागि सरकारले २०१३ सालमा योजनाबद्ध आर्थिक विकास सुरु गरेपनि अहिले महिला किसानका लागि स्पष्ट नीति र योजना छैन।
राष्ट्रिय योजना आयोगका सदस्य डा. संगीता सिंहले महिला किसानलाई विशेष प्राथमिकता दिनुपर्ने र मन्त्रालय अन्तर्गतका कार्यक्रममा महिला किसान लक्षित कार्यक्रम बनाउनु पर्ने बताउनुभयो।
कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री ज्वालाकुमारी साहले देशका अधिकांश किसान महिला भएको स्वीकार गर्दै महिला किसानको आवश्यकताअनुसार प्रोत्साहनका कार्यक्रम ल्याउने बताउनुभयो।
